วันพืชมงคล หมายถึง วันที่กำหนดพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เป็นพระราชพิธีเก่ามาแต่โบราณที่เสริมสร้างขวัญและกำลังใจแก่เกษตรกรของชาติ
.
พระราชพิธีมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเป็นพระราชพิธี ๒ พิธี รวมกันคือ
.
๑. พระราชพิธีพืชมงคล เป็นพิธีสงฆ์ จะประกอบพระราชพิธีวันแรกในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
.
๒. พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ เป็นพิธีพราหมณ์ จะประกอบพระราชพิธีในวันรุ่งขึ้น ณ มณฑลพิธีสนามหลวง
.
วันประกอบพิธีพืชมงคลนั้นต้องเป็นวันที่ดีที่สุดของแต่ละปี ประกอบด้วย ขึ้น แรม และฤกษ์ยาม ประกอบกันให้ได้วันอันอุดมฤกษ์ตามตำราโหราศาสตร์ อยู่ในระหว่างเดือน ๖ เพราะเป็นช่วงเริ่มเข้าฤดูฝน เป็นระยะเวลาที่เหมาะสมสำหรับเกษตรกร ชาวไร่ ชาวนา จะได้เตรียมทำนา
.
โดยพระราชประเพณีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ พระยาแรกนาจะเป็น ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
.
ทั้งนี้ เทพีทั้ง ๔ คัดเลือกจากข้าราชการพลเรือนหญิงโสดในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ระดับชั้นโทขึ้นไป
.
พระโคแรกนาขวัญ ในพระราชพิธีถูกคัดเลือกโดยศูนย์วิจัยการผสมเทียมและเทคโนโลยีชีวภาพราชบุรี สำนักเทคโนโลยีชีวภาพการผลิตปศุสัตว์ กรมปศุสัตว์ จากโคที่มีลักษณะดีตามเกณฑ์ที่เหมาะสม
.
การทำนายปริมาณน้ำฝนในช่วงฤดูฝนที่กำลังจะมาถึง พระยาแรกนาจะทำการเลือกผ้า ๓ ผืน ที่มีความยาวต่างกัน ถ้าเลือกผ้าผืนที่ยาวที่สุดทายว่า ปีนี้ปริมาณน้ำฝนจะมีน้อย ถ้าเลือกผืนที่สั้นที่สุด ทายว่าปีนี้จะมีปริมาณน้ำฝนมาก หรือหากเลือกผืนที่มีความยาวปานกลาง ทายว่าปีนี้จะมีปริมาณน้ำฝนพอประมาณ
.
อาหารที่นำมาใช้เลี้ยงพระโคเพื่อเสี่ยงทายมี ๗ อย่าง คือ ข้าวเปลือก ข้าวโพด ถั่วเขียว งา หญ้า น้ำ และเหล้า พระโคกินอะไรก็จะทำนายไปตามนั้น คือ
.
🌾🌽 หากพระโคเลือกกิน "ข้าวเปลือก" หรือ "ข้าวโพด" พยากรณ์ว่า ธัญญาหาร ผลาหาร จะบริบูรณ์ดี
.
🥜🥜 พระโคเลือกกิน "ถั่วเขียว" หรือ "งา" พยากรณ์ว่า ผลาหาร ภักษาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี
.
💧🌱 พระโคเลือกกิน "น้ำ" หรือ "หญ้า" พยากรณ์ว่า น้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี
.
🍾🍾 พระโคเลือกกิน "เหล้า" พยากรณ์ว่า การคมนาคมจะสะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศจะดีขึ้น เศรษฐกิจจะรุ่งเรือง
.
พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อเกษตรกร ช่วยสร้างขวัญและกำลังใจให้แก่เกษตรกรในการเพาะปลูกพืชผล และพึงระลึกถึงความสำคัญของการเกษตร ที่เป็นหัวใจหลักของประเทศ
ข้อมูล : พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ  กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ https://www.moac.go.th/royal_ploughing-ceremony